VÌ SAO UỐNG CÀ PHÊ THÌ TỈNH NGỦ?
Từ nhỏ tới lớn, tôi thường nghe mọi người nói: “uống cà phê giúp tỉnh táo, xua đi cơn buồn ngủ”. Mà đúng là thế thật. Ai cũng biết cà phê với chất cafein gây “ức chế” tế bào thần kinh, giúp chúng ta có thể thức thâu đêm mà không buồn ngủ. Mặc dù vậy, cơ thể vẫn sẽ rất mệt. Vậy bản chất của vấn đề là gì? Tại sao cà phê có thể tác động lên cơ thể của chúng ta như vậy?
Hạt cà phê trước khi xay
Đầu tiên, chúng ta cần xem xét thành phần hoá học của cà phê. Hình dạng của caffeine được cấu tạo tương tự như một phân tử quan trọng gọi là “adenosine” (hay còn gọi là chất adenosine). Đây là thành phần có trong não và ảnh hưởng tới chức năng não (ảnh dưới). Caffeine “bắt chước” adenosine và gắn với các mục tiêu tương tự adenosine trong não, cụ thể là các thụ thể ức chế của tế bào thần kinh (hay còn gọi là receptors).
Cấu trúc của caffein giống adenosine
Đã có nhiều nghiên cứu về tác dụng “tỉnh ngủ” của caffeine. Các nghiên cứu này đều tập trung vào chất adenosine do não bộ sản xuất khi ta không ngủ hoặc khi làm việc. Cơ thể càng làm việc nhiều thì adenosine sản xuất càng cao.
Chất này sẽ bám các thụ thể ức chế của tế bào thần kinh (receptors), làm thần kinh giảm hoạt động và ta cảm thấy buồn ngủ. Đây cũng là phản ứng tốt, vì nếu cứ kéo dài sự làm việc thì cơ thể sẽ mau suy nhược. Giấc ngủ là cơ hội để cơ thể nghỉ ngơi, bồi dưỡng sinh lực, sẵn sàng cho các hoạt động kế tiếp.
Caffeine có cấu trúc tương tự như adenosine. Chúng chiếm chỗ của adenosine nơi các thụ thể thần kinh (receptors) và kích thích hệ thần kinh (Khiến cho adenosine không thể gặp receptors). Hệ thần kinh hoạt động nhiều hơn và một trong những hậu quả là ta thấy tỉnh táo, nhanh nhẹn hơn. Vì thế các tài xế lái xe đường trường, những người làm việc trí óc nhiều…đều uống cà phê để trở nên sáng suốt.
Caffeine cũng khiến cho cơ thể tăng sản xuất adrenaline vì tưởng như có chuyện khẩn trương xẩy ra. Con ngươi mở rộng, mạch máu giãn nở để đưa nhiều máu ra ngoại vi, tim đập nhanh, hơi thở tăng để sẵn sàng đối phó.
Caffeine còn ảnh hưởng lên hóa chất Dopamine, một chất gây cảm giác sảng khoái tương tự như heroine, amphetamine. Caffeine kích thích não, sản xuất nhiều dopamine hơn.
Chính vì vậy, caffeine khiến cho cơ thể ở trong tình trạng tỉnh táo.
