Vì sao cafe bất ngờ có vị dở tệ: 12 lý do và cách “chữa cháy” hiệu quả
“1 ngày đẹp trời” + “1 ly cafe chán ngắt” sẽ cho ra kết quả gì? Chắc chắn sẽ là nỗi khó chịu và bực dọc khó tả khi trải nghiệm thư giãn bị phá hỏng ngay trước mắt.
Nếu bạn đang ghé thăm quán cafe yêu thích mà gặp hoàn cảnh này, tình huống sẽ trở nên hơi khó xử một chút. Mặt khác, nếu bạn đã quen tự pha cà phê tại nhà nhưng bất ngờ nếm phải hương vị tệ hại do chính mình làm ra, cảm xúc hẳn sẽ trở nên đứng ngồi không yên gấp nhiều lần.
Đừng quá lo lắng, ai cũng có lúc nhầm lẫn đôi chút hoặc gặp sự cố không mong muốn. Thông thường, có 3 yếu tố chính gây ảnh hưởng tới sự tụt giảm chất lượng tách cà phê của bạn: Hạt cà phê – Nước ủ cà phê – Dụng cụ pha chế cà phê.
Dựa trên cơ sở đó, dưới đây là danh sách chi tiết 12 lý do vì sao cafe không ngon hoặc bất ngờ có vị chán hơn mọi ngày.
Tình trạng và chất lượng nguyên liệu hạt có tầm ảnh hưởng lớn nhất tới mọi công đoạn xử lý cà phê cũng như kết quả pha chế sau cùng.
Tuy nhiên, trên thế giới không tồn tại giống hạt cà phê thần kỳ nào có khả năng giữ được vĩnh viễn những tinh chất tươi mới về hương vị. Đôi khi, có những lứa hạt trông rất ngon mắt, nhưng chẳng ai biết chúng đang dần đánh mất cái chất thơm ngon của mình do không được tận dụng pha chế đúng thời điểm.
Hậu quả lệch vị của cà phê có thể được lý giải qua quy trình xử lý hạt: Khi rang và sơ chế với nhiệt độ cao, hạt cà phê sản sinh ra rất nhiều khí CO2 bên trong kết cấu hạt. Dần dần, sẽ tới lúc lượng CO2 này bị rò rỉ và thoát ra bên ngoài.
Thời gian thoát khí CO2 diễn ra càng dài, hương vị của hạt cà phê đó càng trở nên “nhạt nhẽo” hơn. Vì vậy, hãy chú ý tới những lứa hạt không được bảo quản kỹ hoặc để quá lâu mà chưa đụng đến, rất có thể kết quả pha chế sẽ không giống như kỳ vọng đâu.
Theo thống kê, cứ 24 tiếng tiếp xúc với không khí thông thường ở nhiệt độ phòng sẽ khiến hạt cà phê mất đi 10% hương vị vốn có do thất thoát lượng CO2. 10% nghe nhỏ nhưng thật ra là một mức “báo động” đối với những tín đồ cafe khó tính!
Lãng phí không? Có. Nhưng để tìm lại được hương vị vốn có cho tách cafe của bạn thì bắt buộc phải chuyển sang nguyên liệu mới, không còn cách nào cứu vãn được số hạt cũ nữa.
Vì vậy, luôn nhớ rằng việc mua thật nhiều hạt cà phê về tích trữ sẵn là không tốt chút nào. Mỗi lần mua sắm, bạn chỉ nên lấy một lượng hạt vừa đủ dùng trong tối đa 2 tuần tiếp theo. Nếu có thể, chu kỳ 1 tuần sử dụng sẽ là tối ưu nhất để đảm bảo hạt cà phê luôn tươi mới khi pha chế.
Ngoài ra, khi mua hạt cà phê, hãy để ý tới cả ngày sơ chế/rang xay được ghi trên hộp, thay vì chỉ nhìn mỗi thông tin ngày hết hạn. Để thưởng thức hương vị cafe lý tưởng nhất, hạt nên được để ít nhất 4 ngày kể từ thời điểm rang sơ chế để có thời gian chuyển hóa tạo vị đậm đà hơn.
Trường hợp này hiếm khi bắt nguồn từ các sản phẩm phổ biến trên thị trường, mà thường xảy ra khi bạn tự tay sơ chế và rang hạt cà phê thô.
Trong suốt quá trình rang hạt cà phê, bạn sẽ cần tuân theo các chuẩn nghiêm ngặt và tỉ mỉ về sự ổn định của nhiệt độ. Vì vậy, môi trường, điều kiện và cả dụng cụ sơ chế sẽ phải được chú ý kỹ càng nếu bạn không muốn công sức rang cà phê đổ bể.
Dĩ nhiên, nếu chưa có đủ kinh nghiệm hoặc đôi khi xui xẻo ập tới, ngay cả các lão làng chuyên nghiệp cũng có thể mắc lỗi và khiến mọi chuyện trở nên rối tung. Nói vậy để bạn hiểu rằng dù ở một cửa hàng lớn, việc mua phải một gói hạt cà phê có vị chán hơn mọi ngày do rang lỗi là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Cách khắc phục: Nếu đó là hạt cà phê mua từ bên ngoài, bạn chỉ còn biết chấp nhận số phận và lần tới mua gói khác. Còn nếu là hạt do chính mình rang, hãy xem lại các bước thực hiện công thức sơ chế có chuẩn không, và kiểm tra cả chất lượng dụng cụ nữa.
Trong trường hợp bạn không muốn dùng tiếp gói cà phê bị lỗi đó, đừng vứt đi ngay lập tức mà hãy thử gợi ý cho bạn bè thử xem có ai hợp vị không.
Cà phê là thứ hạt mang hương vị muôn màu, và mỗi người lại có một gu thưởng thức riêng biệt. Vì thế, biết đâu trong nhóm bạn chơi thân với mình lại có người thích sắc thái hương vị bị “lệch” này thì sao nhỉ?
Tiền nào của nấy, nên nếu bạn uống cafe pha từ loại hạt quá rẻ tiền thì chắc chắn sẽ không đảm bảo được hương vị như kỳ vọng. Rất khó để tin tưởng rằng một sản phẩm phân khúc thấp lại được hoàn thiện và chăm sóc tỉ mỉ ở mọi khâu rang xay và sơ chế.
Cách khắc phục: Nghiên cứu thị trường và theo dõi review từ những người đi trước để xác định thương hiệu hạt cà phê uy tín, chất lượng. Hạn chế mua các loại cà phê xay sẵn hoặc không rõ nhãn mác, nguồn gốc.
Ở một số trường hợp khác, những bạn mới làm quen với cà phê có thể hiểu nhầm về cách cảm nhận hương vị vốn có của các loại hạt, nhất là khi đồ uống có sự thay đổi trong cách pha chế từ hạt Arabica sang Robusta.
Về cơ bản, hạt Robusta có vị chát hơn Arabica. Tuy nhiên, đây là thuộc tính tự nhiên của hạt, không phải do Robusta “hạ đẳng” và kém chất lượng hơn Arabica.
Công đoạn xay hạt khi sơ chế nguyên liệu cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc góp phần tạo nên hương vị chuẩn cho tách cafe của bạn. Tính chất bột cà phê sau khi xay phải nhỏ ở mức vừa phải, không được quá mịn, cũng không được quá thô và to.
Nếu hạt cà phê chỉ được xay qua loa thành kích cỡ thô, chắc chắn hương vị sẽ nhạt nhòa, thậm chí hơi chua. Kết quả này xảy ra do hạt chưa được xay đủ nhỏ, làm tinh chất cà phê không hòa tan được hết với nước.
Ngược lại, nếu hạt bị xay quá mịn và nhuyễn, khả năng cao bạn sẽ nếm phải vị cafe đắng hơn đáng kể so với mọi ngày.
Cách khắc phục: Trước tiên, bạn cần hiểu rõ tính chất cơ bản của từng loại cafe và mức độ xay hạt thô/mịn tương ứng, bởi không có một công thức chung nào áp dụng được cho tất cả mọi cốc cafe trên thế giới (chưa kể tới gu cảm nhận của mỗi cá nhân).
Chẳng hạn, một tách Espresso thường sẽ yêu cầu hạt xay cực nhỏ và mịn, trong khi Cold Brew lại chỉ cần kích cỡ hạt nhỏ vừa đủ, thô một chút cũng không sao.
Nếu bạn chưa có đủ kinh nghiệm, việc căn nhiệt độ chính xác một cách thủ công (không dùng máy) trong toàn bộ quá trình ủ và pha chế cà phê là cực kỳ khó nhằn. Ngay cả các barista cũng chưa chắc có thể thực hiện nhuần nhuyễn và chuyên nghiệp trong mọi trường hợp.
Thông thường, 96°C là mức nhiệt độ lý tưởng cho công đoạn ủ và pha chế cafe.
Tại sao lại là 96°C? Qua quá trình nghiên cứu, các chuyên gia nhận định rằng cafe chỉ nên được ủ với nhiệt độ gần sôi, và phải tuyệt đối làm theo quy tắc này.
Nếu lỡ quá tay để chạm mức sôi 100°C hoặc thậm chí cao hơn, các tinh chất quý giá làm nên hương thơm vốn có của hạt cà phê sẽ bị nhiệt độ làm phân rã ngay lập tức. Mặt khác, nếu nhiệt độ không nóng ở mức vừa đủ, cốc cafe của bạn sẽ chỉ mang một hương vị nửa vời so với kỳ vọng ban đầu.
Cách khắc phục: Sử dụng một chiếc nhiệt kế chuyên dùng cho bếp và đồ nấu nướng để đo nhiệt độ nước thường xuyên khi pha cà phê. Nếu ví tiền của bạn rủng rỉnh và muốn có thêm sự tiện nghi, đầu tư một chiếc máy đo nhiệt độ hồng ngoại (đo nhiệt bằng laser mà không cần tiếp xúc) hoặc máy pha cafe chuyên dụng.
Đừng quên rằng nước cũng là một tác nhân tối quan trọng cho các công đoạn ủ và pha chế cafe.
Có thể nước từ vòi lọc của bạn vẫn có vị thanh khiết như thường. Nhưng ai mà biết được chính xác liệu có tạp chất nào chưa được lọc sạch, dẫn tới các phản ứng không mong muốn tác động tới hương vị pha chế.
Cách khắc phục: Bắt buộc sử dụng nước tinh khiết từ hệ thống máy lọc hiện đại để đảm bảo chất lượng nước ổn định nhất. Bảo hành định kỳ và kiểm tra hiệu quả của bộ lọc nếu nghi ngờ có vấn đề phát sinh.
Hạt cà phê thơm, nước sạch, nhưng đồ pha chế mà không được chăm sóc kỹ lưỡng thì mọi công sức cũng trở thành vô ích.
Nếu bạn có thói quen chỉ rửa qua loa đồ dùng như cốc, bình chứa, thìa… sau mỗi lần pha cà phê, hãy thay đổi suy nghĩ ngay lập tức. Mọi tạp chất còn vương lại trên các dụng cụ khi không được rửa kỹ đều có thể khiến hương vị cafe bị ảnh hưởng đáng kể trong lần pha tới.
Cách khắc phục: Rửa đồ dùng với nước sạch và xà phòng, phơi khô ở nơi thoáng mát. Kiểm tra máy lọc nước thường xuyên để ngăn chặn mọi rủi ro về vệ sinh.
Dù có được làm từ chất liệu uy tín và bền bỉ ra sao, các đồ dùng pha chế cà phê sẽ ít nhiều xuống cấp theo thời gian, đặc biệt khi tiếp xúc với điều kiện môi trường và nhiệt độ cao thấp phức tạp.
Để chốt nhanh rằng cafe không ngon do yếu tố này cũng hơi khó, bởi không có phương pháp nào xác định được trực tiếp. Cách duy nhất là thử và loại trừ mọi lý do khác rồi mới kết luận được vấn đề do dụng cụ quá cũ.
Cách khắc phục: Đừng cố tiếc nuối tận dụng nốt vài ngày cho bõ. Hãy tìm mua một bộ đồ dùng mới ngay và luôn.
Khi nấu nướng nói chung, bạn có thể dùng tạm bát thay cho đĩa khi quá “khẩn cấp”. Nhưng mọi chuyện sẽ không đơn giản như vậy đối với việc pha chế cà phê.
Chẳng phải tự nhiên mà các máy pha cafe chuyên dụng lại được thiết kế chi li và thường kèm theo mức giá đắt đỏ. Một barista chuyên nghiệp có thể sánh được về độ chính xác và tỷ lệ cho ra thành quả một cốc cafe ngon, nhưng chắc chắn sẽ không thể so bì được tính ổn định, tiện dụng mà một cỗ máy mang lại.
Chưa hết, ngay cả chiếc cốc đựng cafe cũng cần được quan tâm kỹ lưỡng. Tránh xa cốc nhựa trong mọi trường hợp. Thay vào đó, hãy dùng cốc sứ hoặc thủy tinh để uống cafe – hoặc chuyển sang bình đựng bằng thép không gỉ nếu bạn cần di chuyển nhanh.
Cách khắc phục: Luôn chuẩn bị trước các đồ dùng cần thiết và chuẩn chỉnh nếu bạn là một người khó tính trong việc thưởng thức cafe.
Nếu nguyên nhân không xuất phát từ chất lượng hạt, nước, hay dụng cụ, thì chỉ có thể là quy trình và cách thức pha chế cafe đang gặp vấn đề.
Khi pha trà, bạn có thể lỡ du di thêm vài phút ủ trà trong ấm cũng không sao. Nhưng khi pha cafe, yếu tố thời gian lại có ảnh hưởng đáng kể – dù sớm hay muộn do với tiêu chuẩn cũng đều dẫn tới kết cục không mong muốn.
Nếu cafe của bạn chủ yếu được xử lý bằng máy chuyên dụng, chuyện sẽ không có gì đáng nói. Nhưng với các loại cafe pha thủ công bằng cách ủ trong nước sôi, ngưỡng thời gian lý tưởng sẽ là một con số khó lường. Chỉ lệch 1 phút thôi cũng đủ khiến công sức làm ra cốc cafe mơ ước đổ sông đổ bể.
Cách khắc phục: Khi pha cafe thủ công, người thực hiện sẽ cần có một vốn kinh nghiệm nhất định để theo dõi và xử lý tình huống một cách mượt mà nhất.
Mua nhiều cà phê về để tủ thì không sao, nhưng dùng nhiều cà phê quá mức cho một lần ủ và pha chế thì bạn sẽ ngay lập tức hối hận đấy.
Tương tự như các loại đồ ăn/uống khác, cà phê càng tươi thì càng đem lại hương vị chuẩn, đặc biệt là khi vừa được chiết ra từ máy hoặc các dụng cụ ủ chuyên dụng.
Cách khắc phục: Ủ và pha cafe vừa đủ theo từng thời điểm và nhu cầu. Không nên pha một bình to rồi để dành cho cả ngày uống dần.
Tới một thời điểm nào đó, bạn có thể bất ngờ chuyển sang yêu thích một sắc thái hương vị khác của cafe, không còn vương vấn đến công thức pha chế quen thuộc ngày trước.
Đây là điều hết sức bình thường, chỉ cần qua một thời gian làm quen với sở thích hương vị mới là ổn. Đừng tốn công sức kiểm tra lại từng khâu pha chế và máy móc, hãy cứ để mọi thứ thuận theo ý muốn tự nhiên.
